Phân lân là gì và tại sao nó lại đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển của cây trồng? Phân lân cung cấp một trong những dưỡng chất thiết yếu giúp cây phát triển hệ rễ, tăng khả năng ra hoa và cải thiện chất lượng nông sản. Trong bài viết này, TOMAX Holding sẽ cùng bà con tìm hiểu chi tiết về khái niệm phân lân và lợi ích mà nó mang lại cho cây trồng.
Phân lân là gì?
Phân lân là gì? Phân lân là một trong những loại phân bón vô cơ quan trọng, được sử dụng rộng rãi để cung cấp dưỡng chất cho cây trồng. Bên cạnh việc thường kết hợp với phân đạm và phân kali để tạo thành hỗn hợp dinh dưỡng toàn diện, phân lân còn có vai trò riêng biệt, đặc biệt trong việc thúc đẩy sự phát triển của cây trồng.
Phân lân chứa nguyên tố photpho dưới dạng ion phốt phát (P2O5), là nguồn dinh dưỡng cần thiết cho cây. Độ dinh dưỡng của phân lân được xác định qua tỷ lệ phần trăm khối lượng P2O5 có trong phân. Nguyên liệu chính để sản xuất phân lân thường là quặng apatit và photphorit.
Các loại phân lân phổ biến
Hiện nay, trên thị trường có nhiều loại phân lân với thành phần và công dụng khác nhau. Chúng được chia thành hai nhóm chính: phân lân tự nhiên và phân lân chế biến. Mỗi loại đều có những ưu điểm riêng, nhưng đều đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp dưỡng chất cần thiết cho cây trồng.
Nhóm phân lân tự nhiên
Phân lân tự nhiên được khai thác từ nguồn thiên nhiên mà không qua quá trình chế biến công nghiệp. Đặc điểm nổi bật của nhóm phân này là không chỉ cung cấp photpho mà còn bổ sung thêm các chất hữu cơ và khoáng chất từ quá trình phân hủy tự nhiên của động vật và thực vật. Các loại phân lân tự nhiên phổ biến gồm:
- Apatit: Loại phân này chứa khoảng 30-32% P2O5, cùng với canxi và nhiều khoáng chất khác. Apatit là loại quặng giàu lân nhất trong tự nhiên và thường được sử dụng cho các loại đất chua, đất phèn và đất nghèo lân nghiêm trọng.
- Photphorit: Chứa khoảng 8-12% P2O5, phân photphorit thường có dạng bột khô, phù hợp với đất chua, đất phèn, và đất úng. Loại phân này thường được ưu tiên sử dụng cho cây họ đậu và một số cây trồng cạn khác.
Nhóm phân lân đã qua chế biến
Phân lân đã qua chế biến là các loại phân bón đã được xử lý từ quặng tự nhiên, trải qua quá trình sản xuất để tạo ra nguồn dưỡng chất tối ưu cho cây trồng. Nhóm này không chỉ giúp cây dễ hấp thụ lân mà còn giúp cải tạo đất hiệu quả, thích hợp cho nhiều loại cây trồng và điều kiện canh tác khác nhau. Các loại phân lân phổ biến trong nhóm này bao gồm:
- Phân lân nung chảy: Phân lân nung chảy được tạo ra từ quá trình nung quặng photphat ở nhiệt độ cao, với thành phần chính là Ca₃(PO₄)₂. Sản phẩm có màu trắng xám hoặc xanh xám, mang tính kiềm, giúp trung hòa đất chua và cải thiện độ pH, phù hợp cho đất có độ axit cao.
- Supephotphat (Supe lân): Supe lân – Ca(H₂PO₄)₂ là loại phân dễ tan, gồm hai loại: supe lân đơn và supe lân kép, khác nhau về hàm lượng lân. Supe lân có thể dùng cho cả bón lót và bón thúc, phù hợp với nhiều loại cây trồng, giúp tăng năng suất và hiệu quả kinh tế.
Vai trò của phân lân đối với cây trồng
Sau khi tìm hiểu phân lân là gì và các loại phân lân phổ biên. Trong phần này, hãy cùng TOMAX tìm hiểu tác dụng của phân lân đối với cây trồng. Trong suốt quá trình sinh trưởng, phân lân đóng vai trò thiết yếu, giúp cây trồng thực hiện các quá trình trao đổi chất và sản sinh năng lượng. Cụ thể:
- Thúc đẩy sự phát triển của cành lá và hạt: Phân lân hỗ trợ quá trình vận chuyển đường và tinh bột, giúp cây trồng phát triển khỏe mạnh, hạt chắc, quả to.
- Tăng cường khả năng chống chịu: Cây trồng được cung cấp đủ phân lân sẽ có khả năng chống nóng, chịu lạnh tốt hơn, đồng thời giảm thiểu thiệt hại do hạn hán, sâu bệnh hay ngập úng.
- Hỗ trợ quá trình ra hoa, kết trái: Phân lân thúc đẩy hình thành mầm hoa, giúp cây phân nhánh, ra hoa, và kết trái đều đặn.
- Đệm pH cho đất: Phân lân có tác dụng giúp cây trồng chịu được các điều kiện đất chua hoặc kiềm, tạo môi trường phát triển thuận lợi.
- Tham gia vào các quá trình sống của cây: Phân lân góp phần vào quá trình hô hấp, quang hợp, và phát triển bộ rễ mạnh mẽ, đồng thời giúp hạn chế tác động xấu từ việc bón thừa đạm.
Những dấu hiệu khi cây trồng thiếu và thừa lân
Dấu hiệu thiếu và thừa lân ở cây trồng rất dễ nhận biết nếu bạn chú ý quan sát kỹ năng. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến:
Biểu hiện khi cây trồng thiếu lân
Khi cây trồng không được cung cấp đủ lân, sẽ xuất hiện nhiều dấu hiệu rõ ràng, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng cây trồng:
- Sinh trưởng chậm: Cành và lá phát triển yếu, lá ban đầu có màu xanh đậm, sau chuyển sang vàng và tím đỏ, cuối cùng rụng nhiều. Hiện tượng này thường bắt đầu từ lá phía dưới và lan dần từ mép lá vào trong.
- Giảm khả năng tổng hợp chất bột: Quả chín chậm, vỏ dày và xốp, hoa khó nở, quả ít và dễ bị tấn công bởi nấm bệnh, gây thối rữa.
- Hạn chế quang hợp và hô hấp: Cây gặp khó khăn trong việc hấp thu dinh dưỡng và quang hợp, làm giảm năng suất và tính chống chịu của cây.
- Chất lượng hoa, quả, củ kém: Thiếu lân ảnh hưởng đến việc ra hoa, kết quả và chất lượng sản phẩm cuối cùng.
- Rễ phát triển yếu: Rễ cây chậm phát triển, cây thấp bé, dẫn đến việc hấp thu dưỡng chất kém.
- Cản trở tổng hợp protein: Thiếu lân gây tích lũy đạm dưới dạng nitrat thay vì tổng hợp thành protein, làm cho cây trở nên suy yếu.
- Lá nhỏ, hẹp và dựng đứng: Sự thiếu hụt lân làm quá trình tổng hợp protein bị ngưng trệ, lá cây có xu hướng nhỏ lại, dựng đứng và hạn chế diện tích quang hợp.
Biểu hiện khi cây trồng thừa lân
So với việc cây thiếu lân, các dấu hiệu khi cây trồng thừa lân khó phát hiện hơn và thường gây ra những tác động tiềm ẩn. Một trong những hệ quả dễ thấy của việc bón quá nhiều phân lân là cây dễ bị thiếu kẽm và đồng – hai nguyên tố vi lượng quan trọng.
Khi cây thừa lân, quá trình sinh trưởng của cây bị ức chế, dẫn đến việc sản xuất sắc tố thừa, và cây sẽ có một số biểu hiện như sau:
- Cây chín sớm: Việc thừa lân khiến cây trồng chín quá nhanh, không kịp tích lũy dinh dưỡng cần thiết, làm giảm năng suất vụ mùa.
- Nguyên tố linh động: Lân là nguyên tố có tính linh động, dễ dàng di chuyển từ các bộ phận già sang các cơ quan non, đặc biệt là những phần sinh trưởng của cây.
Cách bón phân lân phân lân hiệu quả, nâng cao năng suất
Nhiều người vẫn thắc mắc rằng phân lân dùng để bón lót hay bón thúc? Để trả lời cho câu hỏi này cũng như đáp ứng việc tối ưu hóa việc sử dụng phân lân hãy xem câu trả lời sau:
- Bón phân lân theo loại đất: Lựa chọn phân lân phải dựa trên đặc điểm của đất. Với đất chua nghèo lân, phân lân thiên nhiên là lựa chọn tối ưu. Đối với đất bạc màu, đất nhẹ thiếu magiê (Mg), phân lân nung chảy sẽ mang lại hiệu quả cao. Còn với đất kiềm hoặc trung tính, nên dùng supe lân để cây hấp thụ nhanh hơn.
- Bón phân lân theo loại cây trồng: Lúa và các loại cây dài ngày thường thích hợp với phân lân nung chảy hoặc lân thiên nhiên. Còn các loại cây ngắn ngày, cây trồng cạn như rau màu thì nên bón supe lân để cây phát triển mạnh mẽ.
- Phân lân dùng để bón lót và bón thúc: Phân lân chủ yếu được sử dụng để bón lót vì cần thời gian phân hủy. Tuy nhiên, các loại phân dễ tiêu như supe lân có thể được dùng để bón thúc trong những giai đoạn phát triển cần lân cao.
- Kết hợp phân lân với các nguyên tố vi lượng: Để cân đối dinh dưỡng, bà con nên kết hợp bón phân lân với các nguyên tố vi lượng thiết yếu. Việc bón quá nhiều lân có thể làm cây thiếu hụt các nguyên tố quan trọng như kẽm, đồng, làm ảnh hưởng đến sự phát triển của cây.
- Thời điểm bón phân: Bón lân vào những giai đoạn cây trồng có nhu cầu cao, chẳng hạn như khi cây còn nhỏ, vườn ươm, ruộng mạ, hoặc khi cây mới trồng, sẽ đảm bảo cây hấp thụ được tối đa lượng dưỡng chất.
- Bón lân gần rễ cây: Đối với cây trồng cạn, bà con nên bón phân theo hàng, theo hốc và bón càng gần rễ cây càng tốt để phân lân nhanh chóng phát huy hiệu quả.
- Kết hợp với phân chuồng: Việc bón phân lân kết hợp với phân chuồng theo tỷ lệ 2% đối với supe lân, 3-5% đối với photphorit sẽ giúp cải thiện hiệu quả hấp thụ dưỡng chất và tăng cường sức khỏe cho cây.
- Phối hợp nhiều loại lân: Để gia tăng hiệu quả, bà con có thể kết hợp supe lân với các loại phân lân khác, tùy thuộc vào nhu cầu và điều kiện sinh trưởng của từng loại cây trồng.
Một số lưu ý khi sử dụng phân lân
Bài viết này, đã giúp bà con hiểu rõ hơn phân lân là gì, phân lân cung cấp nguyên tố nào cho cây trồng? tác dụng của phân lân và hướng dẫn sử dụng phân lân đúng cách. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý một số điểm sau để đạt hiệu quả tốt nhất:
- Phân lân chủ yếu dùng để bón lót: Các loại phân như photphorit và apatit chủ yếu được sử dụng để bón lót do cần thời gian phân hủy dài. Tuy nhiên, các loại phân dễ tiêu như supe lân có thể dùng để bón thúc khi cây trồng cần lượng lân nhanh chóng.
- Kết hợp phân lân với vi lượng: Khi bón quá nhiều phân lân, cây trồng có thể thiếu một số nguyên tố vi lượng cần thiết. Vì vậy, cần kết hợp phân lân với việc bổ sung các nguyên tố vi lượng như kẽm, đồng để đảm bảo cây phát triển cân đối.
- Lựa chọn phân lân phù hợp với loại đất: Đối với đất chua, nên chọn các loại phân lân thiên nhiên. Đất ít chua có thể dùng các loại phân lân chế biến để đạt hiệu quả tối ưu.
- Bón lân kết hợp với phân chuồng: Tốt nhất là nên ủ supe lân cùng với phân chuồng để tăng hiệu quả sử dụng. Sự kết hợp này giúp hạn chế tình trạng đất cố định lân, làm cho cây trồng khó hấp thụ.
- Giữ độ ẩm cho đất khi bón lân: Để phân lân phát huy tối đa tác dụng, đất cần được giữ đủ độ ẩm. Ngoài ra, khi bón phân, nên trộn đều vào đất và bón gần rễ cây để dưỡng chất dễ dàng được cây hấp thu.
Xem thêm: Kỹ thuật bón phân lân cho cây trồng đúng cách để mang lại hiệu quả tốt nhất
Việc hiểu rõ phân lân là gì, thành phần phân lân, tác dụng của lân đối với cây trồng trong bài viết này của TOMAX sẽ giúp bạn áp dụng phân bón một cách hiệu quả, đảm bảo cây trồng phát triển khỏe mạnh và đạt năng suất cao. Hãy sử dụng phân lân đúng liều lượng và thời điểm để tối ưu hóa hiệu quả chăm sóc và tăng cường chất lượng cây trồng.